Czytelniku,
Kiedy przyszedł do nas gang Wazów, zaczęły się u nas
problemy ( wszystko zależy jak będziemy to interpretować), zaczęliśmy walczyć tak naprawdę w nieswojej wojnie i pod przykrywką Rzeczypospolitej
przelewaliśmy krew. Tak naprawdę nie widzimy, że ród Wazów należał do Świetnego
Cesarstwa Narodu Niemieckiego i w rzeczywistości wspomagaliśmy nie swoją ideę.
W sprawach religijnych nie widzimy, że za Zygmunta III było z
początku 172 senatorów innowierców,
a tylko dwóch katolików, a w 40 lat później wszyscy byli katolikami,
nie z przymusu, ale że król nikogo nie puścił do senatu, kto nie został
katolikiem. Czy to miało wpływ na naszą historię to już jest inna dyskusja.
Moskwę pomijam, bo u nich propaganda ciąglę promuje ich jako obrońców wiary
greckiej itp., tylko zapominają dodać, że u nich nikt greki NIE ZNAŁ.
Warto mieć w pamięci pewne niuanse z zapisów Unii
Hadziackiej, której tak naprawdę nikt nie chciał, a które dają pewne spojrzenie
w zakresie spraw religijnych.
Poniższy fragment jest z pozycji - Kubala Ludwik Wojny
duńskie i pokój oliwski : 1657-1660
„Akt ugody hadziackiej zamieszczony w konstytucjach sejmu
1659 obowiązywał Rzpltą „we wszystkich
punktach, paragrafach i deklaracjach jako w sobie brzmi“:
— aby religia grecka starożytna,
ta i taka, z jaką starożytna Ruś do Korony polskiej przystąpiła, przy swoich
prerogatywach i wolnem używaniu nabożeństwa, póki język narodu ruskiego
zasięga, zostawała, podobnie jak rzymsko-katolicka. Co się tknie cerkwi i dóbr
z dawna na cerkwie religii greckiej starożytnej fundowanych, przy tych zostawać
mają Grecy starożytni, prawosławni, które cerkwie podane będą w przeciągu sześciu
miesięcy przez komisarzów z obu stron naznaczonych
na podstawie podania pułkowników
i starszyzny wojska zaporoskiego. Tej zaś wiary, która jest przeciwna wierze greckiej
prawosławnej i która niezgodę między rzymskim i staro-greckim narodem mnoży,
nikt cerkwi monasterów fundować nie ma wiecznemi czasy. Rzymska zaś wiara w województwach kijowskiem, bracławskiem,
czernichowskiem przy wolnem używaniu nabożeństwa pozostanie. Pa[1]nowie
zaś świeccy żadnej jurysdykcji mieć nie będą nad duchownymi religji greckiej.
Metropolita kijowski z władykami, łuckim, lwowskim, przemyskim, chełmskim i
mścisławskim w senacie zasiadać ma. Akademję w Kijowie pozwala król i stany
Rzpltej erygować z takiemi prerogatywami
i wolnościami, jak akademię krakowską, i drugą taką samą akademię, gdzie miej[1]sce
sposobne upatrzą. Gimnazja, kolegja, szkoły i drukarnie, ile potrzeba, stawić
będzie wolno. Wieczna amnestja t. j. zapomnienie pokryje przeszłe grzechy
wspólne, wszystkie kaduki zostają zniesione Wszystka Rzplta narodu polskiego,
litewskiego i ruskiego powrócą do stanu przeszłego jak było przed wojną, aby te
narody w granicach i swobodach zostawały nienaruszone i wedle praw opisanych w
radach, sądach i wolnej elekcji królów polskich i WXL jako jedno ciało jednej i
nierozdzielnej Rzpltej.
Wojska zaporoskiego liczba 30-000
ma być, albo jako hetman zaporoski na regestrze poda. Zaciągowego zasię wojska
10.000 także pod władzą hetmana zostawać ma i z podatków, na sejmie
uchwalonych, w województwach kijowskiem, bracławskiem, czernichowskiem i
innych, od Rzpltej mają się na tegoż żołnierza obracać. Konsystencja wojska
zaporoskiego w tych województwach i dobrach naznacza się, w których przed wojną
zostawali, któremu to wojsku wszelakie wolności przywilejami królów polskich
nadane potwierdza. Nadto żaden dzierżawca dóbr królewskich, ani pan dziedziczny
i dożywotni ani ich urzędnicy żadnych podatków z futorów kozackich, wsi,
miasteczek i domów wyciągać, ale jako ludzie rycerscy wolni od wszelkich
ciężarów, także od ceł i myt być mają i od sądów wszelakich wolni tylko pod
jurysdykcją hetmana wojsk ruskich zostawać będą.
Wszelkie napoje, łowy połowę i
rzeczne i inne Kozaków pożytki przy Kozakach według starych zwyczajów zostawać
mają. A tych, którychkolwiek hetman prezentować będzie, tych bez trudności
spotka nobilitacja, tak jednak miarkując, aby z każdego pułku 1(X) być mogło
nobilitowanych.
Hetman wojsk ruskich do końca
swego życia hetmanem ruskim i pierwszym w trzech pomienionych województwach
senatorem 103 na ten raz być ma, a po śmierci jego ma być wolne obieranie
hetmana t. j. czterech elektów obiorą stany pomienionych województw, z których jednemu
król konferować będzie, „nie oddalając od tego urzędu rodzoną hetmana bracią“.
Jeśli car moskiewski prowincji
Rzpltej przywrócić nie zechce i na Rzpltą następować będzie, tedy wszystkie siły
polskie i litewskie, jako i wojska ruskie zaporoskie pod regimentem hetmana,
łączyć się i wojować mają.
Hetman i wojsko, odstąpiwszy od
wszelakich protekcji, w wierności i w poddaństwie będzie, nie derogując jednak nic
braterstwu z hanem zawartemu. Legacji żadnych od postronnych przyjmować nie ma,
a jeśliby się jakie trafiły, one do króla odsyłać będzie. Dobra leżące i
ruchome, królewszczyzny także i sumy pieniężne obywatelów ruskich konfiskowane
przywrócone być mają. Prywatnym wszystkim z obojej strony tak duchownym
rzymskiego obrządku w pomienionych województwach a także w WXL i na Białej Rusi
w Siewierszczyznie do biskupstw, probostw, kanonji, plebanji i dóbr do nich należących,
także zakonników wszystkich do kościołów, klasztorów, dóbr, fundacyj — tudzież
świeckim z obojej strony do dóbr dziedzicznych, starostw, dzierżaw i własności
swoich dożywotnich, zastawnych i inszymi kontraktami należących, w pomienionych
trzech województwach i WXL, na Białej Rusi i w Siewierzu zostających, bezpieczny
powrót i wprowadzenie otwiera się. Czas jednak powrotu i wprowadzenia król,
zniósłszy się z hetmanem, naznaczyć ma. A dla rozsądzenia spraw kryminalnych i
po[1]tocznych
mają mieć w tych trzech województwach swój osobny trybunał, jaki sobie sami
uformują, a król i Rzplta pozwala narodowi ruskiemu wolnych pieczętarzów, mar[1]szałków
i podskarbich z godnością senatorską i inne urzędy narodu ruskiego. Z carem jeśliby do zawarcia pakt przyszło, ma
być bezpieczeństwo reputacji i teraźniejszego postanowienia hetmanowi i wojsku zaporoskiemu
zastrzeżone. Do buławy wielkiej ruskiej należeć ma starostwo czehryńskie.
To były główniejsze artykuły
ugody Hadziaekiej, która w konstytucji sejmowej opatrzona została datą
16. września 1658 i podpisami
Bieniewskiego. Wyhow[1]skiego
i Jewłaszewskiego.
Ale w Rpisie Czart. Vol. 402 p.
293 znajduje się oryginał paktów Hadziackich 6/16 września 1658 z pieczęcią (Kozak
z samopałem) i podpisem „Jan Wyhowski hetman w. księstw ruskich ręką własną“, który
to oryginał nie we wszystkiem zgadza się z brzmieniem konstytucji.
Gdzie mowa o Grekach
starożytnych, w oryginale stoi „Grecy dysunici... a unja, która dotąd
Rzpltą mieszała, tak się znosi w Koronie i WXL, aby kto chce do rzymskiego, kto
chce do greckiego nie unickiego nabożeństwa powracał“. W konstytucji
natomiast stoi: „Religja grecka
starożytna ta i taka, z jaką
starożytna Ruś do Korony polskiej przystąpiła, aby przy swoich prerogatywach i
wolnem używaniu nabożeństwa zostawała“, ponieważ biskupi uniccy 3/VHI prosili
papieża, aby mogli nazwę „Unia“ opuścić, bo jest znienawidzona, i przyjąć
nazwę „starzy katolicy greccy“ (nomen veterum Catholicorum Graecorum) .
W ten sposób chcieli się ratować
i sejm widocznie ich popierał, ale Bieniewski miał rozkaz, aby jako można,
bronić unii i ratować ją choćby zręcznym podstępem ;. Gdzie mowa o dygnitarstwach, w oryginale stoi: „w
województwie kijowskiem, bracławskiem i czernichowskiem dygnitarstwa
senatorskie szlachcie ritus graeci tylko oddawane być mają... Tym jednak czasem
respectu hetmaństwa pierwszym senatorem w tych trzech województwach ma być
hetman wojsk ruskich i wszystka jurysdykcja kijowska ma do jego należeć
dyspozycji, jako nastawienie podwojewodziego i innych urzędników“. Ten ostatni
ustęp w konstytucji opuszczono; pozwolono, aby w kijowskiem województwie był
zawsze senator ritus Graeci, a w bracław[1]skiem i
czernichowskiem alternatą raz ritus Graeci, drugi raz ritus Romani.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz